Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia (RCPV)

May Panahon ang Tanang Butang

1 Ang tanan nga mahitabo dinhi sa kalibotan

mahitabo sa panahon nga gitakda sa Dios alang niini.

2 May panahon sa pagkatawo

ug panahon sa pagkamatay;

may panahon sa pagtanom

ug panahon sa pag-ibot.

3 May panahon sa pagpatay

ug panahon sa pag-ayo.

May panahon sa pagguba

ug panahon usab sa pagtukod.

4 May panahon sa kagul-anan

ug panahon sa kalipay;

may panahon sa pagbangotan

ug panahon sa pagsayaw.

5 May panahon sa pagsalibay ug mga bato,

ug panahon sa paghakot ug mga bato;

May panahon sa paggakos

ug panahon usab sa dili paggakos.

6 May panahon sa pagpangita

ug panahon sa pagwala;

may panahon sa pagtigom

ug panahon sa pag-usik-usik.

7 May panahon sa paggisi

ug panahon sa pagtapak;

may panahon sa paghilom

ug panahon sa pagsulti.

8 May panahon sa gugma

ug panahon sa kasilag;

may panahon sa gubat

ug panahon sa kalinaw.

9 Unsa may makuha sa tawo sa tanan niyang kahago?

10 Nakita ko ang mga buluhaton

nga gipapas-an sa Dios kanato.

11 Nagtakda siyag hustong panahon alang sa tanang butang.

Gihatagan kita niyag kaikag pagsusi sa mahitabo sa umaabot nga panahon,

apan wala kita niya hatagig katagbawan ug hingpit nga pagsabot sa iyang gibuhat.

12 Busa ang maayong buhaton nato mao ang paglipay

ug paghimo sa labing maayo samtang buhi pa kita.

13 Mangaon kita ug manginom

ug pahimuslan ta ang atong hinagoan

kay gasa kini sa Dios.

14 Nasayod ako nga molungtad

hangtod sa kahangtoran ang tanang buhaton sa Dios.

Dili ka makadugang niini

ug dili mo usab kini kakuhaan.

Gibuhat kini sa Dios

aron nga magtahod kaniya ang mga tawo.

15 Ang tanan nga nahitabo karon ug sa umaabot, nahitabo na kaniadto.

Gimbut-an sa Dios nga magbalikbalik pagkahitabo ang nahitabo na.

Walay Kaangayan Dinhi sa Kalibotan

16 Ug dili lamang kay kini ra.

Nasuta ko usab nga dinhi sa kalibotan

ang pagkadaotan maoy mipuli sa hustisya ug katarong.

17 Giingnan ko ang akong kaugalingon,

“Hukman sa Dios sa walay pinalabi ang mga matarong ug ang mga daotan,

kay ang tanang butang ug buhat

mahitabo man sa tukma niyang panahon.”

18 Nagtuo ako nga gisulayan sa Dios ang tawo

aron pagpaila kanila nga sama ra sila sa mga mananap,

19 kay managsamag dangatan ang mga tawo ug mananap—

mangamatay silang tanan;

managsama sila nga binuhat.

Busa sama ra sa mananap ang tawo,

ang tanan walay kahulogan.

20 Managsama ang ilang padulngan—abog.

Gikan sila sa abog,

sa abog sila mopauli.

21 Kinsa may nasayod nga moadto sa itaas ang espiritu sa tawo,

samtang ang espiritu sa mananap moadto sa ilalom sa yuta?

22 Busa nagtuo ako nga ang labing maayong buhaton sa tawo

mao ang pagpahimulos sa iyang hinagoan.

Wala siyay laing mahimo.

Wala siyay paagi aron siya masayod,

unsay mahitabo kaniya human siya mamatay.

1 Unya giusisa ko na usab ang tanang pagpanlupig dinhi sa kalibotan.

Naghilak ang mga gilupigan

apan walay mitabang kanila

kay gamhanan man ang mga nanglupig.

2 Nasina ako niadtong nangamatay na;

mas maayo pa silag kahimtang kay sa mga buhi.

3 Apan mas maayo pa gayod kadtong wala mangatawo

kay wala man sila makakita sa mga pagpanlupig dinhi sa kalibotan.

4 Nakita ko usab nga ang tanang paghago

ug ang tanang abilidad sa pagtrabaho

naggikan sa kasina sa iyang isigkatawo.

Busa wala kini kapuslanan;

sama ra kini sa tawo nga nagdakop ug hangin.

5 Nag-ingon sila nga buang ang tawo nga magkiyugpos lamang

ug magpakamatay sa kagutom.

6 Tingali husto kini,

apan mas maayo pa nga makabaton bisag diyutay lamang

basta may kalinaw sa hunahuna,

kay sa daghan

apan nagkapuliki sa tanang panahon aron pagdakop ug hangin.

7 May lain pa gayong butang sa kinabuhi nga walay kapuslanan:

8 May tawo nga nag-inusara pagpuyo.

Wala siyay anak, walay igsoon,

apan nagkapuliki siya pagtrabaho,

ug wala gayod matagbaw sa iyang bahandi.

Kinsa may iyang gitagan-an sa iyang hilabihan nga paningkamot,

ug nganong gihikawan man niya sa kalipay ang iyang kaugalingon?

Kini usab walay kapuslanan;

lisod kini nga paagi sa pagkinabuhi.

9 Ang duha mas maayo kay sa usa.

Labaw nga magmabungahon ang ilang pagbuhat

kay may katimbang man ang usag-usa.

10 Kon matumba ang usa,

tabangan siya sa iyang kauban.

Apan kon mag-inusara lamang siya ug unya matumba,

wala gayoy makatabang kaniya.

11 Kon tugnaw, magdulog sila ug mainitan,

apan kon ikaw rang usa,

dili ka mainitan.

12 Ang duha ka tawo makapanagang kon sulongon,

apan sayon buntogon ang mag-inusara.

Ang pisi nga tulo ka lubid lisod bugtoon.

13-14 Ang kabos ug kagikan,

o kaha ang tawong nabilanggo

adunay kahigayonan nga mahimong hari sa iyang nasod;

apan kon sa iyang pagkatigulang dili siya maminaw ug tambag,

mas maayo pa kaniya ang batan-ong kabos apan maalamon.

15 Namalandong ako sa tanang tawo nga nagpuyo sa kalibotan,

ug diha kanila may batan-on nga maoy mohari ugma damlag.

16 Walay kinutoban ang gidaghanon sa mga tawo

nga mandoan niining usa ka hari,

apan inigkamatay niya, walay maghandom sa iyang nahimo.

Busa wala kini kapuslanan

ug sama ra kini sa pagdakop ug hangin.

Ayaw Pagdalidali ug Saad

1 Pagmatngon kon moadto ka sa Templo.

Mas maayo pa ang pag-adto didto aron ka makakat-on,

kay sa paghalad ug mga mananap,

sama sa gibuhat sa mga buangbuang

nga wala masayod unsay husto ug unsay sayop.

2 Hunahunaa una sa dili ka pa mosulti,

ug ayaw paghimog dinalidaling panaad sa Dios.

Atua sa langit ang Dios ug ania ka sa yuta

busa ayaw pagpatuyang ug sulti.

3 Kon magpalabi kag kabalaka,

lagmit nga magdamgo kag daotang mga damgo;

kon magpatuyang kag sulti,

lagmit nga makasulti kag walay pulos.

4 Busa kon manaad ka sa Dios,

tumana dayon kini,

kay dili siya gustog binuang.

Busa buhata ang gisaad mong buhaton.

5 Maayopag dili ka manaad,

kay sa magsaad ka apan dili mo tumanon.

6 Ayaw itugot nga ang imong mga pulong

makaangin kanimo sa pagpakasala,

basin unya ug moingon ka sa parisa Dios nga wala mo tuyoa ang pagbuhat sa ingon.

Nganong palaguton mo man ang Dios?

Nganong ipaguba mo man kaniya ang imong gihagoan?

7 Bisan pa sa tanan mong mga damgo

ug sa tanan mong mga buhat nga walay pulos,

ug sa pagpatuyang mo sa pagsulti,

kinahanglan gihapon nga magtahod ka sa Dios.

Walay Kapuslanan ang Kinabuhi

8 Ayaw kahibulong kon makita mo

nga ang kagamhanan nagdaugdaog sa mga kabos,

ug naghikaw kanila sa hustisya

ug sa ilang mga katungod.

Ang matag opisyal gibantayan sa iyang labaw,

ug aduna pa gayoy mas labaw nga nagbantay kanila.

9 Apan labaw sa tanan,

mas bulahan ang hari sa nasod nga abunda sa abot.

10 Kon mahigugmaon ka sa salapi,

dili ka gayod matagbaw niini;

kon mangandoy ka nga madato,

dili gayod nimo mabatonan

ang tanan nga imong gitinguha.

Wala kini kapuslanan.

11 Kon magdugang ang imong kadato,

magkadaghan usab ang imong pakan-on.

Ang imo rang maangkon

mao ang kasayoran nga dato ka.

12 Ang usa ka trabahador mahimo nga walay igong pagkaon,

apan mahinanok siya inigkagabii.

Ang dato daghan kaayog kabtangan

apan dili siya makatulog tungod sa kabalaka.

13 Aduna pay makalilisang nga butang nga akong nakita dinhi niining kalibotana:

ang tawo magtigom ug salapi

tagana sa panahon nga magkinahanglan sila niini,

14 ug unya mawala lamang kini sa walay hinungdang patigayon,

hangtod nga wala na hinuon silay ikabilin sa ilang mga anak.

15 Mobiyakita niining kalibotana nga walay dala,

sama nga sa atong pagkahimugso wala kitay dala.

Wala gayod kitay madala sa tanan tang hinagoan.

16 Makalilisang kini!

Mobiya kita sama sa atong pagkahimugso.

Maghago kita pagdakop sa hangin

ug unsa may atong makuha?

17 Masinati gayod nato ang kinabuhing pait,

puno sa kasubo, kabalaka, kasuko ug balatian.

18 Kini ang akong nasayran:

ang labing maayo nga mahimo sa tawo

mao ang pagkaon ug pag-inom

ug ang pagpahimulos sa iyang hinagoan

sulod sa mubong kinabuhi nga gihatag sa Dios kaniya,

kay mao kini ang iyang palad.

19 Kon ang usa ka tawo hatagan sa Dios ug bahandi,

angay siyang magpasalamat ug magpahimulos sa iyang hinagoan.

Gasa kini sa Dios.

20 Busa dili niya mabantayan

ang pagpanglabay sa mga adlaw sa iyang kinabuhi

kay gihimo man sa Dios nga magmalipayon siya kanunay.

1 Namatikdan ko nga niining kalibotana,

ang tawo wala gayod hatagig kaangayan:

2 Ang tawo hatagan sa Dios ug bahandi, dungog, kabtangan,

ug sa tanan nga iyang gikinahanglan,

apan dili siya tugotan sa Dios sa pagpahimulos niini.

Dumuduong hinuoy magpahimulos niini.

Wala kini kapuslanan ug dili matarong.

3 Ang usa ka tawo mahimong makabaton

ug usa ka gatos ka anak

ug taas kaayong kinabuhi.

Apan bisan pag unsa kataas kini

kon wala siyay kalipay,

ug dili siya pasidunggan sa dihang ilubong na siya,

maayo pang nakuha siya sa didto pa siya sa tagoangkan sa iyang inahan.

4 Walay kapuslanan ang iyang pagkahimugso,

ug mahanaw lamang siya sa kangitngit ug hikalimtan.

5 Dili siya makakita sa kahayag sa adlaw,

o masayod kon unsa ang kinabuhi apan makapahulay siya.

6 Unsa pa kaha ang tawo nga wala gayod makapahimulos sa kinabuhi

bisan pag magpanuigon siyag 2,000 ka tuig?

Silang duha usa ray padulngan.

7 Magtrabaho ang tawo aron makakaon

apan dili siya matagbaw.

8 Unsa may kalainan sa maalamon ug buangbuang?

Makaayo ba sa kabos ang pagkasayod

kon unsaon pagsagubang ang kinabuhi?

9 Wala kini kapuslanan;

sama kini sa pagdakop ug hangin.

Maayo pa nga matagbaw ka sa anaa kanimo

kay sa mangandoy ka sa wala diha.

10 Nasayran nang daan ang bisan unsang mahitabo

ug nasayod kitang tanan nga ang tawo

dili makalalis sa gamhanan pa kay kaniya.

11 Sa daghang sulti daghan usab ang dili mapuslan,

ug wala kay maani niini.

12 Unsaon man pagkasayod sa tawo

unsay labing maayo alang kaniya

niining mubo ug walay kapuslanan nga kinabuhi—

kinabuhi nga mahanaw lamang sama sa anino?

Unsaon man pagkasayod sa tawo

unsay mahitabo dinhi sa kalibotan

human siya mamatay?

Mga Panghunahuna bahin sa Kinabuhi

1 Angmaayong dungog mas maayo pa

kay sa mahalon nga pahumot;

ang adlaw sa imong pagkamatay

mas maayo pa kay sa adlaw sa imong pagkahimugso.

2 Mas maayo pa ang pag-adto sa balay nga nagbangotan

kay sa pag-adto sa balay nga nagkombira,

kay ang mga buhi kinahanglan magpahinumdom kanunay sa ilang kaugalingon

nga ang kamatayon naghulat kanatong tanan.

3 Ang kasub-anan mas maayo pa kay sa katawa;

makasubo man kini sa imong panagway

apan sa kasingkasing makalipay.

4 Buangbuang ang tawo nga maghunahuna sa kalipay.

Ang maalamon naghunahuna sa kamatayon.

5 Mas maayo pa nga badlongon ka sa maalamon

kay sa daygon ka sa buangbuang.

6 Ang katawa sa buangbuang

sama sa sampinit nga nagpitipiti sa kalayo.

Kini walay kapuslanan.

7 Kon ang maalamon motuis sa kamatuoran

mahimo siyang buangbuang.

Ang pagdawat ug suborno

makadaot sa pagkatawo.

8 Mas maayo pa kon matapos na ang usa ka butang

kay sa magsugod pa kini.

Ang pailob mas maayo kay sa garbo.

9 Ayawpatuyangi ang imong kasuko;

binuang ang paghambin ug kayugot.

10 Ayaw gayod pagpangutana,

“Ngano man nga ang atong pagkabutang kaniadto

mas maayo man kay sa karon?”

Dili maalamon ang maong pangutana.

11 Ang tawo kinahanglan nga magmaalamon;

sama kini kamaayo sa pagdawat ug kabilin

12 ug makahatag kini kanimog dakong kasigurohan

sama sa ikahatag sa salapi.

Ang kaalam maglikay kanimo sa kadaot—

mao kini ang nakaayo sa kahibalo.

13 Palandonga ang buhat sa Dios.

Makatul-id ba ang tawo sa gihimo sa Dios nga baliko?

14 Kon maayo ang imong kahimtang, pagmalipayon;

inig-abot sa kasamok hinumdomi lamang kini:

nagpadala ang Dios sa kalipay ug sa kasamok,

dili ka gayod masayod unsa ang sunod nga mahitabo.

15 Walay kapuslanan ang akong kinabuhi

apan diha niini nakita ko ang tanang butang.

Adunay sayong mamatay bisag maayo siyang tawo,

ug aduna usay taas ug kinabuhi bisag daotan siya.

16 Busa ayaw paghinobra sa imong pagkamatarong,

ug ayaw usab paghinobra sa imong pagkamaalamon—

nganong daoton mo man ang imong kaugalingon?

17 Apan ayaw usab paghinobra sa imong pagkadaotan,

ug ayaw usab paghinobra sa imong pagbinuang.

Dili kinahanglang mamatay ka sa dili pa nimo panahon.

18 Ayaw paghinobra sa bisan hain niini;

magmalampuson ka kon magbaton kag pagtahod sa Dios.

19 Dako ang mahimo sa kaalam alang sa tawo,

kay sa mahimo sa napulo ka pangulo alang sa usa ka siyudad.

20 Dinhi sa kalibotan walay tawo

nga nagbuhat kanunay ug matarong

ug dili gayod masayop.

21 Ayaw tagda ang tanan nga isulti sa mga tawo—

tingali unyag mabati mo ang imong ulipon nga magtunglo kanimo.

22 Nasayod ka nga ikaw usab kadaghan makatunglo sa uban.

23 Gigamit ko ang akong kaalam pagsulay niining tanan.

Naninguha ako nga mahimong maalamon

apan wala ko gayod kini makab-ot.

24 Unsaon man pagkasayod sa tawo

kon unsa ang kahulogan sa kinabuhi?

Lisod tukibon ug lisod sabton kining butanga.

25 Apan gigamit ko ang akong panahon alang sa kaalam ug pagtuon;

gipangita ko ang kaalam ug ang tubag sa akong mga pangutana,

ug gitun-an ko unsa ka daotan

ug unsa ka walay kapuslanan ang binuang.

26 Nakaplagan ko ang labaw pa kapait kay sa kamatayon—ang babaye.

Ang gugma nga iyang itanyag

mobitik kanimo sama sa lit-ag o baling,

ug ang mga bukton nga iyang igakos kanimo

mogunit kanimo sama sa kadena.

Ang makasasala madakpan sa babaye,

apan ang nagpahimuot sa Dios makaikyas.

27 Oo, miingon ang maalam,

sa hinayhinay nasabtan ko kini samtang nangita ako ug mga tubag.

28 Gipangita ko ang dugang pang mga tubag

apan wala na akoy nakit-an.

Nakaplagan ko ang usa ka lalaki nga angay kong tahoron diha sa usa ka libo,

apan wala gayoy bisan usa na lang ka babaye.

29 Mao ra gayod kini ang akong nakat-onan:

gihimo kita sa Dios nga yano

apan gilisudlisod nato ang atong kaugalingon.

1 Maalamon lamang ang nasayod sa matuod nga kahulogan sa mga butang.

Ang kaalam makaaghat kaniya sa pagpahiyom

ug mowagtang sa iyang pagmug-ot.

Tahora ang Hari

2 Tumana ang sugo sa hari,

ug ayaw wad-a ang imong kadasig,

tungod kay naghimo kag panaad ngadto sa Dios.

3 Ayaw pagpakig-abin sa bisan unsa nga daotan batok sa hari,

kay mahimo ang bisan unsa nga buot niyang buhaton.

4 May gahom ang hari pagbuhat bisan unsa

ug walay makasupak kaniya.

5 Dili ka madaot kon tumanon mo ang iyang mga sugo,

ug ang tawong maalamon nasayod sa hustong panahon ug paagi sa pagbuhat niini.

6 May hustong panahon ug paagi sa pagbuhat ug bisan unsa,

apan diyutay ra kaayo ang atong nahibaloan bahin niini!

7 Walay usa kanato nga nasayod unsa ang mahitabo

ug kinsay makasulti kanato bahin niini?

8 Walay tawo nga makapugong sa iyang kamatayon

o makapadugaydugay niini.

Inig-abot sa gubat dili gayod siya makaikyas,

sama nga ang daotan dili makalingkawas sa iyang pagkadaotan.

Ang Daotan ug ang Matarong

9 Sa dihang namalandong ako

nakita ko ang mga butang nga gihimo dinhi niining kalibotana,

diin ang uban gamhanan ug nagdaugdaog sa uban.

10 Nakita ko nga gilubong ang mga tawong daotan

nga kaniadto nag-adtoan sa balaang dapit.

Gidayegsila sa mga tawo sa ilang siyudad.

Kini usab walay kapuslanan.

11 Nganong sayon ra man kaayo sa mga tawo ang paglapas sa balaod?

Tungod kay dili man sila silotan dayon.

12 Mahimo nga ang usa ka makasasala magbuhat ug daghang krimen

ug magpabilin siyang buhi.

Apan nasayod ako nga walay daotang mahitabo

kanila nga nagtahod ug may kahadlok sa Dios.

13 Apan dili ingon niini ang mahitabo sa mga daotan;

sama sa anino ang ilang kinabuhi

ug mamatay sila nga batan-on pa

kay wala man sila motahod sa Dios.

14 Apan binuang kini.

Tan-awa unsay nahitabo dinhi sa kalibotan:

usahay ang mga matarong maoy silotan sa sala sa mga tawong daotan,

ug ang mga daotan maoy makaangkon sa ganti sa mga matarong.

Moingon ako nga kini usab walay hinungdan.

15 Busa isugyot ko nga ang tawo angay magpahimulos sa kinabuhi,

kay ang kalipay nga iyang mabatonan niining kinabuhia

mao lamang ang pagkaon ug pag-inom

ug pagpahimulos sa iyang kaugalingon.

Mahimo niya kini

samtang magpadayon siya pagbuhat

sa iyang buluhaton niining kinabuhia nga gihatag sa Dios kaniya.

16 Sa dihang naninguha ako aron mahimong maalamon

ug buot motukib unsay nanghitabo sa kalibotan,

nasayran ko nga mahimo nga dili ka matulog adlaw ug gabii

17 apan dili ka gayod makatugkad sa gibuhat sa Dios.

Bisan unsaon nimog paninguha,

dili gayod nimo kini masayran.

Ang mga maalamon moingon

nga nasayod sila apan wala diay.

1 Gipamalandongan ko pag-ayo kining tanan

kon sa unsang paagi gibut-an sa Dios ang mga maalamon ug matarong,

bisan gani ang ilang gugma ug kasilag.

Walay nasayod sa ilang kaugmaon

2 ug dili kini makahimog kalainan.

Managsama ang dangatan sa matarong ug sa daotan,

sa maayo ug sa dili maayo,

sa nagsimba ug sa wala magsimba

ug sa naghalad ug sa wala maghalad.

Managsama ra ang maayong tawo ug ang makasasala

ingon man ang manumpa ug ang dili manumpa.

3 Managsama ang dangatan sa tanan,

ug sama kini kadaotan

sa bisan unsa nga nahitabo dinhi sa kalibotan.

Samtang buhi pa ang tawo,

lunlon lamang daotan ug binuang ang iyang gihunahuna,

ug unya mamatay siya.

4 Apan ang buhi may paglaom pa;

maayo pa ang iro nga buhi kay sa liyon nga patay na.

5 Ang mga buhi nasayod nga mangamatay sila,

apan ang mga patay wala nay mahibaloan bisan unsa.

Wala na silay mapaabot nga ganti;

kalimtan na sila sa hingpit.

6 Natapos uban kanila

ang tanan nilang gugma, kasilag ug kaibog.

Dili na sila makaapil sa kalihokan niining kalibotana.

7 Busa padayon pagkaon ug paglipay,

inom ug bino ug paghudyaka

kay wala kini ihikaw sa Dios.

8 Pagmalipayon ug pagmasanagon kanunay.

9 Pahimusli ang kinabuhi uban sa babaye nga imong gihigugma,

samtang ania ka pa niining walay hinungdan nga kinabuhi nga gihatag sa Dios kanimo.

Pahimusli ang tanang adlaw

kay kini ra maoy imong makuhang balos sa tanan mong paghago.

10 Sa bisan unsa nimong buluhaton

himoa ang tanan nimong mahimo,

kay didto unya sa Seol wala nay paghago o panghunahuna

o kaalam o kahibalo—

ug kini maoy imong padulngan.

11 Aduna pa gayod akoy laing butang nga nasayran:

ang kusog modagan dili kanunay maoy modaog sa lumba,

ug ang mga isog dili kanunay maoy modaog sa gubat;

ang mga maalamon dili kanunay maoy makakitag kabuhian,

ug ang mga hait ug salabotan dili kanunay maoy madato;

ang mga may katakos dili kanunay maoy pasidunggan.

Ang tanan mag-agad gayod sa panahon ug kahigayonan.

12 Wala ka masayod kon kanus-a kini mahitabo kanimo.

Sama kita sa langgam nga nalit-ag,

sama sa isda nga nabaling.

Malit-ag kita sa panahon nga wala nato damha.

Mga Hunahuna bahin sa Kaalam ug sa Kabuang

13 Aduna pa gayoy lain nga akong nasaksihan

ug alang kanako kini maayong pananglitan

kon giunsa pag-isip ang kaalam dinhi sa kalibotan.

14 May usa ka gamayng lungsod

nga diyutay ra ang nagpuyo.

Gisulong kini sa usa ka gamhanang hari.

Gipalibotan niya kini

ug buot niyang lumpagon ang mga paril niini.

15 Niadtong lungsora may nagpuyo nga usa ka kabos, apan abtik kaayo

ug mahimo unta niya ang pagluwas sa maong lungsod.

Apan wala gayoy nahinumdom kaniya.

16 Miingon ako nga ang kaalam mas maayo kay sa kusog,

bisan pag ilang gisalikway ang kaalam sa kabos

ug wala nila kini pamatia.

17 Mas maayo pa ang pagpamati sa hagawhaw sa maalamon,

kay sa singgit sa usa ka hari diha sa tigom sa mga buangbuang.

18 Mas daghan ang kaayohan nga mahimo sa kaalam

kay sa mga hinagiban;

apan ang usa lamang ka makasasala makahimog daghang kadaot.

Mga Panghunahuna bahin sa Kabuang

1 Mahimong baho ang usa ka pahumot

kon sagulag mga patay nga langaw,

ug ang diyutayng kabuang

makadaot sa labing maalamon ug tinahod.

2 Natural sa usa ka tawong maalamon

ang pagbuhat ug maayo,

ingon nga natural usab sa usa ka buangbuang

ang pagbuhat ug sayop.

3 Ang iyang kabuang dayag

bisan sa mga tawo nga iyang masugatan sa dalan,

ug ipakita niya ang iyang kabuang.

4 Kon masuko kanimo ang pangulo,

ayaw pagbiya sa imong katungdanan;

pagpakahilomlamang, basin ug pasayloon ka pa.

5 Aniay panlupig dinhi sa kalibotan—

panlupig nga gihimo sa mga pangulo.

6 Ang mga kuwanggol

gihatagag dagkong katungdanan sa kagamhanan,

samtang wala tagda ang mga sapian.

7 Nakita ko nga nagsakay ug kabayo ang mga ulipon,

samtang naglakaw nga daw ulipon ang mga harianon.

8 Angmagkalot ug gahong lagmit mahulog niini;

siya nga molusot sa paril lagmit hipaakan ug halas.

9 Ang magbuak ug bato lagmit maigo niini.

Ang magbughag kahoy lagmit nga maigo niini.

10 Kon habolan ang imong wasay ug dili mo kini bairon,

mangusog ka pag-ayo iniggamit mo niini,

apan ang kaalam maghimo kanimong malampuson.

11 Dili magpulos kanimo ang kahibalo sa paglamat sa bitin

kon makapaak na ang bitin kanimo.

12 Makapasidungog sa maalamon ang iyang mga pulong,

apan malaglag ang buang sa kaugalingon niyang mga pulong.

13 Binuang ra gayod ang iyang isulti

gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan.

14 Ang buang magpunay lag sulti.

Walay nasayod sa sunod nga mahitabo,

ug walay makasugilon sa mahitabo human sa kamatayon.

15 Buang na gayod kaayo kadtong dili na makatultol sa ila

kay nag-utas lag trabaho.

16 Alaot ang nasod kon ang hari niini batan-on,

ug tibuok gabii magsigi lag kombira ang mga kadagkoan niini.

17 Apan palaran ang nasod nga may hari nga dili pagalong,

ug ang iyang mga pangulo mokaon lamang sa tingpangaon,

mapinugnganon sa ilang kaugalingon

ug dili maghuboghubog.

18 Kon ang tawo tapolang mosungkip sa iyang atop,

magtulo kini ug matun-as.

19 Makalipay kanimo ang kombira

ug makasadya kanimo ang bino,

apan dili ka makapahimulos niini kon wala kay salapi.

20 Ayaw tungloha ang hari bisag sa hilom,

ug ayawg tungloha ang dato bisag ikaw ray nasayod niini;

kay tingalig ang langgam o bisan unsang pak-an mosabwag sa imong gisulti.

Ang Buhaton sa Tawong Maalamon

1 Ipamatigayon ang imong salapi

ngadto sa gawas aron makaganansiya ka.

2 Ipamatigayon kini sa daghang dapit

kay dili mo man matagna

ang daotan nga mahitabo kanimo dinhi niining kalibotana.

3 Moulan kon baga na kaayo ang dag-om.

Asa gani matumba ang kahoy

adto kini magpabilin.

4 Paaboton mo gani ang hustong panahon,

dili ka gayod makapugas ug wala kay maani.

5 Ang Dios maoy nagbuhat sa tanang butang,

ug dili mo matugkad ang gibuhat niya,

sama nga dili mo matugkad ang pagturok sa kinabuhi

sulod sa tagoangkan sa usa ka babaye.

6 Pananom sa buntag ug sa hapon,

kay dili mo man masiguro hain sa imong gipugas ang motubo—

kini ba o kana o sila bang tanan.

7 Maayo ang pagpahimulos sa kahayag sa adlaw.

8 Pasalamati ang Dios

sa matag tuig sa imong kinabuhi.

Bisag unsa kataas ang imong kinabuhi,

timan-i nga mas taas ang panahon nga adto ka sa lubnganan

ug wala ka didtoy mapaabot.

Tambag alang sa mga Batan-on

9 Mga batan-on,

pahimusli ang inyong pagkabatan-on.

Paglipay samtang batan-on pa kamo.

Buhata ang gusto ninyo,

ug hinaot nga maangkon ninyo ang inyong gipangandoy.

Apan timan-i nga hukman kamo sa Dios sa inyong pagabuhaton.

10 Ayaw itugot ang bisag unsa nga makapaguol o makasamad sa inyong balatian,

kay dili kamo magpabiling batan-on sa dugayng panahon.

1 Busa hinumdomi ang imong Magbubuhat

samtang batan-on pa ikaw,

sa dili pa moabot ang makasubo nga mga adlaw ug katuigan nga moingon ka,

“Dili ako malipayon sa akong kinabuhi.”

2 Niana unyang panahona hanap na alang kanimo

ang kahayag sa adlaw, sa bulan, ug sa mga bituon,

ug kanunay lamang magdag-om bisan human sa ulan.

3 Niadtong panahona ang mga bukton

nga nanalipod kanimo mangurog na,

ug ang mga tiil mo nga karon lig-on pa,

kabsan nag umoy.

Diyutay na lang usab ang ngipon nga iusap mo sa imong kan-on,

ug mahanap na kaayo ang imong panan-aw.

4 Mabungol ka na

ug lugos ka na gani makadungog sa hinagilis sa galingan

ug sa gitugtog nga honi,

apan momata ka bisan sa awit lamang sa langgam.

5 Mahadlok ka na sa mga habog nga dapit,

ug peligro na alang kanimo ang paglakawlakaw.

Puti na ang imong buhok,

maglisod ka na sa pagsuroysuroy

ug mahanaw ang tanan mong pangandoy.

Mouli kita ngadto sa puloy-anan tang dayon,

ug may magbakho unya diha sa kadalanan.

6 Mabugto ang platang kadena,

mahulog ug mabuak ang bulawang lamparahan;

mabugto ang higot sa timba sa atabay

ug madugmok ang tibod nga sudlanag tubig.

7 Unya mopauli sa abog ang atong lawas,

ug ang atong espiritu mopauli sa Dios nga maoy naghatag niini kanato.

8 Wala gayoy kapuslanan ang tanan, matod sa maalam.

Ang tanan walay kapuslanan.

Panapos

9 Apan kay maalamon man ang maalam,

nagpadayon siya sa pagpanudlo sa katawhan sa iyang nahibaloan.

Gitun-an niya ang mga panultihon,

ug gisuta niya kon matuod ba kini.

10 Ang maalam nangitag pulong nga makalipay,

ug tinuod ang iyang gisulat.

11 Ang mga pulong sa mga maalamon

sama sa talinis nga sungkod nga gigamit sa mga magbalantay

aron paggiya sa mga karnero,

ug ang tinigom nga mga panultihon

malungtaron sama sa lansang nga maayong pagkataop.

Gihatag kini sa Dios nga maoy Magbalantay kanatong tanan.

12 Anak, ania pay angay mong matngonan:

ang pagpanulat ug mga libro walay undang,

ug makaluya kanimo ang pagpalabig tuon.

13 Human niining tanan,

usa na lang ka butang ang angay kong isulti:

Tahora ug kahadloki ang Dios

ug tumana ang iyang mga sugo.

Alang kini sa tanang tawo.

14 Hukman sa Dios ang tanan tang buhat,

bisan ang atong gibuhat sa tago,

maayo man kini o daotan.